درسنامه فارسی هفتم درس سوم

درسنامه فارسی هفتم درس سوم + آزمون آنلاین

آموزش کامل درس سوم فارسی هفتم – نسل آینده ساز

پاسخ کامل تمامی تمرین ها و فعالیت های درس سوم فارسی هفتم در کلاس درس

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

واژگان مهم نسل آینده ساز

واژگان مهم شعر خوانی (توفیق ادب)

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

معنی : ای منتطان بهار، فصل شکوفایی و شکفتن، یعنی فصل بهار، از راه رسید؛ به گل ها مژده بدهید که یار (بهار) به باغ رسیده است.

آرایۀ ادبی : تشخیص : «مژده دادن» به «گل ها» تشخیص دارد.  /   مراعات نظیر : «بهار» ، «شکفتن» ، «گل»  و گلشن

بیدل دهلوی

متن درس سوم – نسل آینده ساز

جوان و نوجوان، چشمۀ جوشان نیرو و استعداد است.

معنی : جوان و نوجوان، مانند یک چشمۀ زاینده و جوشان، سرشار از انرژی و توانایی است.

آرایه ادبی : تشبیه : «جوان و نوجوان» مانند «چشمۀ جوشان» است.

جوان یعنی آینده. جوان خوب برای یک کشور، یعنی آیندۀ خوب. جوانان و نوجوانان ما اهل فکر کردن، دریافتن و تحلیل کردن [هستند]. این هم امتیاز دیگری است.

همۀ آنچه در تحلیل های دشمنان این ملت و این کشور به عنوان نقطۀ مرکزی مشاهده می شود، این است که این نسل جوان و پرشور و آینده ساز را از راه های مختلف برای ساختن ایران آباد و آزاد و مؤمن و پاکیزۀ آینده، ناتوان کنند. امّا به رغم تلاش های دشمنان، واقعیت، عکس این است. من به هیچ وجه قبول نمی کنم حرف ها و تحلیل های کسانی را که گاهی در برخی از مطبوعات یا رسانه ها از انحراف نسل جوان سخن می گویند؛ این طور نیست. اگر گاهی اشتباه و خطایی از جوان سر بزند، با توجّه به دل پاک و نورانی جوان، این اشتباه کاملاً قابل جبران است. اینها چرا صلاح و پاکدامنی و پارسایی و صداقت جوانان را نمی بینند؟ چرا شور و شعور جوانان را نمی بینند؟

متخصّصان و دانشمندان جهانی مجبور شده اند اعتراف کنند که جوانان ما با پشتوانۀ ایمان و همّت و غیرت، توانسته اند استعداد جوشان و پنهان خود را آشکار کنند.

وقتی جوان های ما خرّمشهر را بازپس گرفته بودند، اوایل ریاست جمهوری بنده بود. یک هیئت جهانی به ایران آمد و رئیس آن به من گفت : «امروز در دنیا وضع شما با یک سال پیش، از زمین تا آسمان تفاوت کرده است.» راست می گفت. دنیا باور نمی کرد جوانان ما، بسیجیان ما و ارتش ما بتوانند خرّمشهر را با آن همه استحکاماتی که دشمن و پشتیبانانش درست کرده بودند، پس بگیرند.

جامعۀ ما بحمدالله از میلیون ها جوان دختر و پسر برخوردار است. این مایۀ افتخار برای ملّت ماست. این ملّت باید به وجود این همه جوان، این همه استعداد و این همه دل پاک و نورانی ببالد. جوان هم باید به کشور خود، به انقلاب خود، به نظام اسلامی خود و به پرچم برافارشتۀ اسلام خود ببالد و آینده را بسازد. آینده با حرف ساخته نمی شود؛ با کار هوشمندانه و مؤمنانه ساخته می شود؛ باید کار کنید، آن هم کار هوشمندانه و برخوردار از پشتوانۀ ایمان.

به شما جوانان به عنوان فرزندان عزیز و پاره های دل این ملّت … می گویم:

آرایۀ ادبی : کنایه : «پاره های دل» کنایه از «بسیار عزیز و دوست داشتنی بودن» است.

عزیزان من، کار کنید؛ امروز دشمنان نمی خواهند دانشگاه و درس و مدرسه و معلّم باشد. دشمنان ما نمی خواهند میلیون ها جوان با درس خواندن و حفظ ایمان و رستگاری و پارسایی و پاکدامنی شان در این منطقه فردای شکوهمندی را برای ایران مقتدر به وجود بیاورند.

ایمان و پاکدامنی تان را حفظ کنید. درستان را خوب بخوانید و جوانی تان را قدر بدانید؛ این نیرو و نشاط باید در راه به دست آوردن این ارزش های والا خرج شود، وقتش هم الآن است. شما امروز در سال های طلایی عمر خود قرار دارد و خدای متعال هم به شما کمک خواهد کرد. از این فرصت خوب زندگی و از دامان گرم و مهربان نظام اسلامی و انقلاب اسلامی – که بحمدالله توانسته این همه جوان مؤمن و خوب را در درون خویش پرورش دهد – بهترین استفاده را بکنید.

از بیانات رهبر معطّم انقلاب اسلامی در دیدار با دانش آموزان

متن صوتی (گویا) نسل آینده ساز

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

متن درس سوم – شعر خوانی (توفیق ادب)

معنی : ای خدا، ای که از فضل و بخشش تو حاجت هر نیازمند برآورده می شود. با وجود تو، یاد کردن از هیچکس سزاوار نیست.

دانش ادبی : این بیت 4 جمله دارد. ای خدا / ای [کسی که] / فضل تو حاجت روا [است] / با تو یاد هیچ کس روا نبود.

توضیح : «حاجت روا» و «روا» قافیه های این بیت هستند. این بیت ردیف ندارد. معنی روا در مصرع اول «برآورده کننده» و در مصرع دوم «جایز و درست» است.

معنی : دانش اندکی که در گذشته به ما بخشیده بودی، به دانش بیکران و نامحدود خود متصل کن.

آرایۀ ادبی : تشبیه : «قطره دانش» : دانش ما مانند قطره است.  /  مراعات نظیر : «قطره» و «دریا»

دانش ادبی : این بیت 2 جمله دارد. قطرل دانش که از پیش بخشیدی  /  به دریاهای خویش متصل گردان.

«پیش» و «خویش» قافیه هستند. این بیت ردیف ندارد.

قطره نماد کمی و دریا نماد بسیاری است.

معنی : خدایا در مسیر زندگی صدها هزار مکر و حیله مانند دام و دانه وجود دارد و ما مانند مرغان حریصی هستیم که هر لحظه ممکن است در این دام گرفتار شویم.

آرایه ادبی : تشبیه : ما انسان ها مانند مرغان هستیم.  /  مراعات نظیر : دام، دانه و مرغ

دانش ادبی : این بیت 3 جمله دارد. صد هزاران دام و دانه است  /  ای خدا  /  ما چو مرغان حریص بی نوا [هستیم]

«است» در مصرع اول به معنای «وجود دارد» می باشد.

«مرغان» در مصرع دوم به معنای «پرندگان» است نه «مرغ» به معنای حیوان خانگی

«خدا» و «بی نوا» قافیه هستند. این بیت ردیف ندارد.

معنی : اگر در هر قدم هزاران دام هم وجود داشته باشد، چون تو با ما هستی، هیچ غمی نداریم.

دانش ادبی : این بیت 3 جمله دارد: اگر [در] هر قدم هزاران دام باشد  /  چون تو با ما هستی  /  هیچ غمی وجود ندارد.

«باشد» در مصرع اول و «نباشد» در مصرع دوم معنای «وجود داشته باشد» و «وجود نداشته باشد» دارند.

«چون» در مصرع دوم، معنای «برای این که» دارد و حرف ربط است.

«قدم» و «غم» قافیه های این بیت هستند. این بیت ردیف ندارد.

معنی : از خدا توفیق می خواهیم تا ادب و اخلاق خوب داشته باشیم، چون انسان بی ادب از لطف و رحمت خداوند محروم می شود.

دانش ادبی : این بیت 2 جمله دارد: از خدا توفیق ادب [را] جوییم.  /  [چون] بی ادب از لطف رب محروم شد.

«ادب» و «رب» قافیه های این بیت هستند. این بیت ردیف ندارد.

معنی : انسان بی ادب، تنها به خودش آسیب نمی رساند بلکه اخلاق و رفتار بد او مانند آتش به همه جا سرایت می کند و به همه ضرر می رساند.

آرایۀ ادبی : کنایه : «آتش زدن» در این بیت کنایه از «نابود کردن» است.

دانش ادبی : این بیت 2 جمله دارد: بی ادب، تنها خود را بد نداشت  /  بلکه در همه آفاق آتش زد.

«بد» و «زد» قافیه های این بیت هستند. این بیت ردیف ندارد.

مثنوی معنوی، مولوی

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

1. امتیازات نوجوان و حوان خوب را از دیدگاه رهبر معظّم انقلاب، بیان کنید.

پاسخ : جوان و نوجوان خوب باید اهل فکر کردن، دریافتن و تحلیل کردن باشد.

2. منظور از عبارت «آینده با حرف ساخته نمی شود» چیست؟

پاسخ : با حرف زدن، نمی توان پیشرفت کرد. برای پیشرفت کردن و ساختن آینده، باید کار کرد و با عمل و کار و کوشش، آینده را ساخت.

3. شما ویژگی های برجستۀ جوان امروز ایرانی را چه چیزهایی می دانید؟

پاسخ : (بر عهده دانش آموز)

4. بنا بر نظر متخصّصان و دانشمندان جهان جوانان ایرانی چگونه توانسته اند استعداد جوشان و پنهان خود را آشکار کنند؟

پاسخ : با پشتوانۀ ایمان، همّت و غیرت

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

فعل

نکتۀ اوّل

هر جمله با وجود معنا پیدا می کند. به عبارت دیگر تا فعل نباشد جمله کاملی تشکیل نمی شود؛ یعنی اگر فعل را از جمله حذف کنیم متوجه معنای آن نخواهیم شد.

به مثال های زیر توجه کنید.

مثال 1

انجام داد.

محمد انجام داد.

محمد تکالیف خود را انجام داد.

محمد دیروز تکالیف خود را انجام داد.

محمد دیروز تکالیف خود را با حوصله انجام داد.

محمد دیروز تکالیف خود را با حوصله تا آخر انجام داد.

همۀ جمله های بالا معنادار هستند، چون فعل دارند؛ فقط در هر مرحله معنای آن ها، کامل تر شده است.

مثال 2

محمد

محمد تکالیف خود را

محمد دیروز تکالیف خود را

محمد دیروز تکالیف خود را با حوصله

محمد دیروز تکالیف خود را با حوصله تا آخر

هیچ کدام از عبارت های بالا معنادار نیستند و جمله به حساب نمی آیند زیرا فعل ندارند.

با توجه به دو مثال بالا می توان نتیجه گرفت گرفت که «فعل» مهم ترین بخش هر جمله محسوب می شود و بخش اصلی معنای جمله و انتقال دهندۀ پیام است.

نکتۀ دوم

به این جمله ها توجّه کنید.

1. جوان و نوجوان ما با استعداد است.

2. جوان و نوجوان چشمۀ جوشان نیرو و استعداد است.

1. به شما جوانان این ملّت می گویم.

2. به شما جوانان به عنوان فرزندان عزیز و پاره های دل این ملّت می گویم.

جمله های شماره (1) و (2) هر دو پیام یکسانی دارند امّا جمله های دوم زیباتر و دلپذیرتر است.

هر گاه بخواهیم مقصود خود را بیان کنیم، از «زبان» استفاده می کنیم امّا وقتی بخواهیم همان مقصود را زیباتر و تأثیر گذارتر بگوییم، از «ادبیات» بهره می گیریم.

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

1. در بند چهارم درس «فعل» ها را مشخص کنید و بنویسید.

پاسخ : باز پس گرفته بودند – بود – آمد – گفت – تفاوت کرده است – می گفت – باور نمی کرد – بتوانند – درست کرده بودند – پس بگیرند

2. با توجه به معنی و مفهوم جمله، گزینۀ صحیح را انتخاب کنید.

الف) اینها چرا …………. و پاکدامنی و پارسایی جوانان را نمی بینند؟ (سلاح ، صلاح)

پاسخ : صلاح

ب) بحمدالله برخورداری از میلیون ها جوان دختر و پسر ………… افتخار برای ملّت ماست. (مایع ، مایه)

پاسخ : مایه

3. برای هر یک از واژه های زیر، یک هم خانواده بنویسید.

مقتدر : اقتدار

متعال : عالی

نطام : نظم

متخصص : خصوصی

منتظر : انتظار، نظر، منظور، نظاره، منظره، مناظره     /     متعال : تعالی، عالی، اعلا     /     استعداد : مُستَعِد     /     تحلیل : حل     /     امتیاز : ممتاز، تمیز     /     مشاهده : شاهد، مشهود، استشهاد، شهید، شهادت     /     مختلف : اختلاف، خَلَف ، خلیفه     /     مؤمن : ایمان     /     عکس : معکوس ، انعکاس، عکّاس     /     وجه : وجیه، توجیه، وجاهت، موجّه     انجراف : منحرف، تحریف     /     صلاح : صالح، اصلاح، مصلحت، مصالح     /     صداقت : صادق، تصدیق، صدّیق، مصدّق     /     متخصّص : تخصٌص، خاص، مخصوص، اختصاص، مختص، تخصیص     /     غیرت : تغییر، مغایرت، اَغیار، غَیور     /     اوایل : اوّل، اولویت، تأویل     /     ریاست : رئیس، مرئوس، رأس، رئوس     /     وضع : اوضاع، موضع، موضوع، وضعیّت     /     افتخار : فخر، مفتخر، فاخر، تفاخر، مفاخره     /     نظام : نظم، منظّم، تنظیم، ناظم، منظوم     /     حفظ : حفاظت، حافظ، محفوظ، حافظه، حافظه، حفاظ، محفظه     /     مقتدر : قدرت، اقتدار، قادر، مقدور، قدیر     /     فضل : فاظل، فضیلت     /     حاجت : احتیاج، محتاج     /     متصّل : اتّصال، وصل، وصال     /     حریص : حرص     /     محروم : حرمت، حرام     /     حریص : حرص     /    ادب : ادیب، مودّب     /     آفاق : افق

مترادف :

مژده : نوید = نوید    /     گلشن = گلستان    /     به رغم = برخلاف    /    اشتباه = خطا    /     صلاح = درستی    /     شعور = درک    /     اعتراف = اقرار    /     افتخار = سربلندی، غرور    /     روا = شایسته، سزاوار    /     متّصل = پیوسته    /     بی نوا = بیچاره

متضاد :

مؤمن ≠ بی ایمان    /     صلاح ≠ فساد    /     درون ≠ برون    /     خطا ≠ صواب    /     صداقت ≠ ناراستی، دروغ    /     برافراشته ≠ فروافتاده    /     مقتدر ≠ ناتوان    /     پارسایی ≠ بی تقوایی    /     والا ≠ پست    /     بی ادب ≠ مؤدّب     /     حریص ≠ قانع     /     محروم ≠ بهره مند

درسنامه فارسی هفتم درس سوم

بیدل دهلوی : شاعر پرکار قرن یازدهم و دوازدهم هجری قمری است. وی در عظیم آباد هند به دنیا آمد و از مشهورترین رباعی سرایان تاریخ ادبیات ایران به شمار می آید. در نظم و نثر سبکی خاص دارد. شیوۀ بیان و زبان شعری بیدل، پیچیدگی خاصّی دارد.

رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، آیت الله سید علی خامنه ای در 24 تیرماه 1318 در مشهد مقدس دیده به جهان گشود. پدرش روحانی، مادرش خانه دار بود. وی فرزند دوم خانواده بود.

ایشان از دوره دبیرستان دروس حوزه را شروع کرد و دوران مقدّمات و سطح حوزه را به طور کم سابقه و شگفت انگیزی در پنج سال و نیم به اتمام رساند. 

ایشان از سال 1337 تا 1343 در حوزه علمیه قم به تحصیل پرداخت و از محضر بزرگانی چون آیت الله بروجردی ، امام خمینی (ره)،ريال شیخ نرتضی حائری یزدی و علامه طباطبایی بهره گرفت.

با شروع نهضت امام خمینی (ره) در سال 1342، سیدعلی جوانبه نهضت وی پیوست که شش بار دستگیری، زندان و تبعید، محصول این مبارزات گسترده بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت های بزرگی چون معاونت وزارت دفاع، سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، امام جمعۀ تهران، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، حضور در جبهه های دفاع مقدس و ریاست جمهوری گوه توانایی و خستگی ناپذیری اوست. در ششم تیر ماه 1360 در مسجد ابوذر تهران از سوی منافقین مورد سوء قصد قرار گرفت و به جانبازی ایشان منجر شد.

از سال 1360 تا 1368 دو دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشت و روز چهاردهم خرداد 1368 پس از رحلت رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره)، توسّط مجلس خبرگان به مقام والا عظیم رهبری انتخاب شد.

مولانا جلال الدین محمد بلخی از شاعران و عارفان قرن 7 هجری قمری است. مثنوی معنوی و دیوان شمس یا دیوان کبیر از آثار مشهور اوست. آرامگاه وی در قونیّهۀ ترکیه واقع است.