درسنامه فارسی نهم درس اول

درسنامه فارسی نهم درس اول + آزمون آنلاین

آموزش کامل درس اول فارسی نهم – آفرینش همه تنبیه خداوند دل است

پاسخ تمامی تمرین ها و فعالیت های درس اول فارسی نهم در کلاس درس

درسنامه فارسی نهم درس اول

*** به نام خداوندِ جان و خرد ***

*** آفرینش همه تنبیه خداوند دل است ***

*** حکایت ***

درسنامه فارسی نهم درس اول

معنی : خداوندا تو را یاد می کنم زیرا تو پاک و پروردگار جهان هستی. من جز راهی که راهنمایی ام کرده ای، نمی روم.

فایل صوتی شعر “به نام خداوند جان و خرد”

*** معنی شعر “به نام خداوند جان و خرد” ***

معنی : به نام خداوندی که روح و اندیشه را آفرید؛ که بالاتر از این دو، ذهن انسان به هیچ چیز دیگری نمی رسد.

معنی : خداوندی که صاحب نام ها و مکان ها است. خداوندی که روزی رسان است و مخلوقات خود را راهنمایی می کند.

معنی : خداوندی که آفریننده و صاحب سیّارۀ کیوان و آسمان گَردان و روشنی بخش ماه و زُهره و خورشید است.

معنی : با چشم سر نمی توانی خدا را ببینی، بنابراین چشم هایت را آزار نده.

معنی : انسان با فکر و اندیشه محدود خود نمی تواند ذات خداوندی را که از نام و مکان برتر است، درک کند.

معنی : هیچ کس نمی تواند آن گونه که شایسته خداوند است او را ستایش کند، پس باید از او اطاعت کامل کرد.

معنی : هر کسی که دانا و فهمیده باشد، توانایی هم دارد (انسان دانا می تواند هر کاری را انجام دهد.) دل انسان پیر، با علم و دانش جوان می شود.

شاهنامه، فردوسی

معنی : (خداوندا ! تو آنقدر آشکار هستی که) چشمی نیست که تو را (در آفریده هایت) نبیند و گوشی نیست که صدای تو را (در صدای آفریده هایت )نشنود.

فایل صوتی شعر “آفرینش همه تنبیه خداوند دل است”

*** معنی شعر “آفرینش همه تنبیه خداوند دل است” ***

معنی : صبحی که طول شب و روز آن یکسان است (اول بهار)، رفتن به صحرا و تماشای بهار لذّت بخش  و دلپذیر است.

معنی : تمام آفرینش و پدیده های آن، برای آگاه کردن انسان و دل اوست؛ کسی که وجود خداوند را باور ندارد، اصلاً دل ندارد (رنده نیست)

معنی : هر کسی که این پدیده های شگفت انگیز و عجیب را ببیند و در آن تفکر نکند، با تصاویر بی جان روی دیوار تفاوتی ندارد!

معنی : کوه و دریا و درختان (همه هستی)، در حال ستایش خداوند هستند؛ امّا هر شنونده ای این اسرار را درک نمی کند.

معنی : آیا می دانی که خروسان هنگام آواز خواندن در سحرگاهان می گویند: ای کسی که خوابیده ای! از خواب جهل و نادانی بیدار شو؟

معنی : تا کی می خواهی مانند گل بنفشه سر در گریبان باشی و در غفلت و بی خبری بمانی؟ حیف است که تو در خواب باشی و گل نرگس بیدار باشد.

در اینجا شاعر گل بنفشه را به دلیل شکل خمیده ای که دارد به انسانی تشبیه کرده است که از همه چیز غافل است و گل نرگس را به دلیل راست قامتی آن، به انسان آگاه و هوشیار تشبیه کرده است.)

معنی : به غیر از خداوند، چه کسی می تواند از چوب (درخت)، میوهای رنگارنگ به وجود آورد؟ یا که می تواند از خار، گل زیبا برویاند؟

معنی : عقل از دیدن زیبایی خوشۀ طلایی رنگ انگور حیران و شگفت زده می شود. فهم از درک زیبایی میوۀ انار که دانه هایش مانند یاقوت در ظرف جواهر هستند، تاتوان می گردد. (پوست انار به حُقّه، تشبیه شده است.)

معنی : خداوندِ پاک و بی عیبی که به فرمان گرانقدرش، ماه و خورشید  و شب و روز (تمام هستی) را مطیع امر خود کرده است.

معنی : اگر همۀ موجودات تا روز قیامت در مورد بخشش و مهربانی خداوند صحبت کنند، با هم یکی از هزاران لطف او بیان نشده است.

معنی : خداوندا، نعمت هایت از حد شمارش بیرون است (بسیار زیاد است)، انسان شکرگزار هرگز نخواهد توانست، شکر بخشش های تو را به جای آورد.

معنی : ای سعدی! درست کاران سعادتمند شدند. تو هم درست رفتار کن، زیرا انسان بدکردار به سعادت نمی رسد.

کلیات سعدی، بخش قصاید

فایل صوتی “حکایت، سفر”

درسنامه فارسی نهم درس اول

1. چند نمونه از جلوه های زیبایی آفرینش و نعمت های خدا را در درس، بیابید و بیان کنید. زیبایی دشت و صحرا در فصل بهار، میوه های رنگارنگ، گل صد برگ، خوشۀ طلایی رنگ انگور، انار یاقوتی رنگ و …

2. مفهوم آیۀ 44 سورۀ اِسراء «آسمان های هفتگانه و زمین و هر موجودی که در آنهاست، او را می ستایند»، با کدام بیت درس، تناسب دارد؟ آیۀ 44 سورۀ اِسراء : تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ۚ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ ۗ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا

ترجمه : آسمان های هفت گانه و زمین و هر کس که در آنهاست او را ستایش می کنند و هیچ چیز نیست مگر آنکه در حال ستایش، تسبیح او می گوید ولی شما تسبیح آنها را درنمی یابید، به راستی که او همواره بردبار و آمرزنده است.

با این بیت درس تناسب معنایی دارد:

3. پیام بیت پایانی شعر را توضیح دهید. در راه راست حرکت کردن و درست رفتار کردن در زندگی، موجب سعادتمندی در هر دو دنیا می شود. اگر انسانی رفتار نادرستی در زندگی خود داشته باشد، مطمئناً به سعادت و خوش بختی واقعی دست نمی یابد.

4. ………………………………………………………………………………………………….. .

درسنامه فارسی نهم درس اول

سوال ؟ به نظر شما کدام یک از جمله های زیر زیباتر است؟

1. تکان خوردن برگ درخت صنوبر چه زیباست!

2. رقص برگ آن صنوبرهای شاد، چه زیباست!

احتمالا شما هم موافقید که جمله دوم زیباتر است. با اینکه هر دو جمله خبر از تکان خوردن برگ درخت صنوبر می دهند؛ امّا در جملۀ دوم نسبت دادن رقص به برگ، جمله را زیباتر کرده است.

جملۀ اول به زبان رسمی است و جملۀ دوم به زبان ادبی و هنری.

شعر جلوه ای از زبان ادبی است. برای زیباتر کردن جمله ها، از زبان ادبی یا هنری استفاده می کنیم. آرایه های ادبی باعث می شوند که جمله های عادی، به جمله های ادبی و هنری تبدیل شوند.

نمونه هایی از آرایه های ادبی :

• تشبیه : مانند کردن چیزی به چیز دیگر:

*** عقل حیران شود از خوشۀ زرّین عنب          فهم عاجز شود از حقۀ یاقوت انار ***

پوست انار به حُقّه (در بسته بودن)، تشبیه شده است.

• جان بخشی : دادن حالت های انسانی به غیر انسان ها:

*** آن همه ناز تنعم که خزان می فرمود          عاقبت در قدم باد بهار آخر شد ***

ناز کردن، صفت انسانی است که به خزان نسبت داده شده است.

• مراعات نظیر یا تناسب : استفادۀ هم زمان از واژه هایی که با هم ارتباط معنایی دارند.

*** ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند          تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری ***

ابر، باد، ماه، خورشید و فلک (آسمان)، همه با هم ارتباط معنایی دارند.

درسنامه فارسی نهم درس اول

گاهی تغییر در یک واج، موجب تغییر معنای یک واژه می شود.به عنوان نمونه، واژۀ «اِنعام» به معنی بخشش و واژۀ «اَنعام» به معنی چارپایان است و یا واژۀ «آخَر» به معنی دیگر و واژۀ «آخِر» به معنی پایان است.

1. مترادف واژه های زیر را از متن درس بیابید و بنویسید.

شگفت : عجب  /  آگاهی : تنبیه  /  ستایش خداوند : تسبیح  /  شنونده : مستمع  /  نادانی : جهالت  /  انگور : عنب  /  رام : مسخّر  /  روز : نهار  /  مقصد : منزل  /  خوشبختی : سعادت

2. در بیت های زیر از کدام عناصر زیبایی سخن، استفاده شده است؟

• خبرت هست که مرغان سحر می گویند:          آخر ای خفته، سر از خواب جهالت بردار؟

جان بخشی: سخن گفتن صفت انسان است که به پرنده داده شده است.

مراعات نظیر: خفته و خواب

• تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش          حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار

تشبیه: مخاطب به بنفشه تشبیه شده است.

جان بخشی: سر غفلت در پیش داشتن بنفشه و بیدار بودن نرگس

تضاد : خواب و بیدار

3. بیت دوم درس را در یک بند، توضیح دهید.

درسنامه فارسی نهم درس اول

ذکر – برنگذرد – سپه – فروزنده – ستودن – لیل و نهار – صحرا – تنبیه – اقرار – عجب – تسبیح – مستمع – اسرار – جهالت – غفلت – حیف – الوان – حیران – زرّین – عنب – حقّه – یاقوت – تقدیر – مسخّر – رحمت – اِنعام – شکرگزار – سعادت – افسار – معرفت

ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی

شاعر و عارف معروف ایران در قرن 6 هجری قمری است.

آثار او عبارتند از : حدیقة الحقیقة یا الهی نامه – طریق التّحقیق – سیر العباد الی المعاد – کارنامه بلخ -دیوان اشعار

سنایی از تأثیرگذارترین شاعران در حوزه های مختلف چون قصیده و غزل بوده است.

حکیم ابوالقاسم فردوسی

بزرگ ترین شاعر حماسه سرای ایران زمین است.

مهم ترین اثر او شاهنامه است.

در اواخر قرن 4 هجری در توس به دنیا آمد. علاقه او به تاریخ و فرهنگ ایران باعث شد تا سی سال از عمرش را برای سرودن کتاب شاهنامه صرف کند.

مرگ فردوسی در اوایل قرن پنجم، در دورۀ غزنویان یود.

حضرت امام خمینی (ره)

عالم، فقیه و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران

چهل حدیث و دیوان اشعار از آثار امام خمینی هستند.

شیخ مصلح الدّین سعدی شیرازی

شاعر و نویسنده بزرگ قرن 7 هجری قمری است.

استاد سخن و یکه تاز عرصه نثر مسجّع و شعر عاشقانه است.

آثار سعدی : دیوان اشعار – بوستان یا سعدی نامه در قالب مثنوی در 10 باب – گلستان به نثر – مجالس پنجگانه

محمد بن منور

نویسنده بزرگ قرن 6 هجری قمری است.

از نوادگان شیخ ابوسعید ابوالخیر (عارف قرن پنجم هجری) است.

کتاب “اسرارالتّوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید” مهم ترین اثر اوست که از آثار منثور عرفانی در قرن 6 هجری است و نمونه ای زیبا از شرح حال نویسی است که در سه باب نوشته شده است.

سخنی با شما دانش آموز عزیز: